اره نواری (فلکه ای)

اره فلکه چیست؟ 

کاربری ساده و کاربرد وسیع، دو ویژگی بارزی است که در کمتر دستگاهی به صورت یک‌جا یافت می‌شود. اره فلکه تنها دستگاهی است که هم قادر به انجام برش‌های راسته و هم منحنی است. به جر توانایی آن در برش‌های طولی و عرضی، به کمک اره فلکه می‌توان طرح‌ها و خطوط منحنی را نیز روی قطعات چوبی برش داد. این قابلیت به نجار این امکان را می‌دهد تا طیف بسیار گسترده‌ای از عملکردها –از برش‌کاری مربوط به یک اتصال کام و زبانه تا برش دادن یک پایه‌ی قوسی‌ شکل و تزئینی مربوط به یک میز نهارخوری- را با استفاده از دستگاه اره فلکه انجام دهد.

جدا از بحث نحوه‌ی خطوط برش، این دستگاه در برش قطعات ظریف و یا قطور چوبی نیز توانمند است. یک اره فلکه (اره نواری) که از تیغه‌ای به پهنای حدود 1.5 سانتی‌متری یا 0.5 اینچی بهره می‌برد قادر است تا با یک برش، یک الوار چوبی به ضخامت 10 تا 15 سانتی‌متری را نیز به دو قطعه‌ی باریک‌تر تقسیم نماید. از طرف دیگر، به کمک تیغه‌ای با عرض 1.5 میلی‌متر می‌توان روی قطعه‌ی کار به صورت زیگ‌زاگ برش‌هایی را ایجاد کرد. در واقع با این تیغه قابلیت برش با هر زاویه‌ای –حتی ۹۰ درجه در حین برش- وجود خواهد داشت. البته دامنه‌ی وسیع کاربرد این دستگاه به معنای پیچیدگی آن نخواهد بود. نحوه‌ی استفاده از دستگاه اره فلکه تا اندازه‌ای ساده است که حتی فقط با حرکت دادن قطعه‌ی کار پیرامون تیغه نیز می‌توان برش‌کاری را انجام داد.

شاید بتوان گفت دو نکته‌ی قابل توجه در ارتباط با اره فلکه سر و صدای آن در حین کار و همچنین احتمال زیاد آسیب دیدن اپراتور در حین کار در صورت بی‌دقتی است. هر چند اره فلکه برای مصارف مختلف در ابعاد گوناگونی وجود دارد و به جهت نحوه‌ی ساز و کار آن،  تفاوت در ابعاد این دستگاه بیش از سایر دستگاه‌ها به چشم می‌آید، و مدل‌های کوچک‌تر طبیعتاً آلودگی صوتی کمتری را در حین کار تولید می‌کنند. از سوی دیگر کار با این دستگاه نیازمند تمرکز بالایی خواهد بود. خصوصاً هنگام پایان یافتن برش و برداشتن قطعات برش‌خورده از روی میز کارگیر، احتمال برخورد انگشتان دست با تیغه وجود خواهد داشت. البته جدا از آسیب جسمی، بی‌دقتی در حین کار نیز قطعاً باعث خطا در برش و در نتیجه افزایش ضایعات تولید می‌شود. کار با این دستگاه نیازمند کسب تجربه‌ی بالا در حوزه‌ی کار با چوب است.

به دلیل حالت نواری تیغه در این دستگاه و چرخش آن حول یک محور در مسیری تقریباً بیضی‌شکل، احتمال لگد زدن قطعه‌ی کار در حین برش وجود نخواهد داشت. به همین علت برای برش‌های طولی قطعات باریک‌تر و کوتاه‌تر استفاده از این دستگاه به جای اره میزی توصیه می‌گردد.

اره‌های نواری بر اساس عرض گلوییِ آن‌ها دسته‌بندی می‌شوند. منظور از عرض گلویی در واقع فاصله‌ی بین تیغه‌ی دستگاه تا ستون عمودی آن –که ایستایی فلکه‌ی بالایی دستگاه در گرو آن خواهد بود- می‌باشد. اره‌های نواری برای مصارف شخصی در عرضی معادل 25 تا 35 سانتی‌متر دارند.

همچنین اره‌های نواری بر اساس عمق برش نیز طبقه‌بندی می‌شوند؛ عمق، ارتفاع یا ضخامت برش نیز عبارت است از حداکثر فاصله‌ی میان سطح میز کارگیر تا گیره‌ی محافظ تیغه‌ی دستگاه. معمولاً ارّه‌هایی با عمق برش ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر برای عموم مصارف کاربرد دارند. اما عمق برش بعضی از اره‌های نواری تا 30 سانتی‌متر نیز خواهد بود. این اره‌ها برای برش‌کاری الوارهای بسیار ضخیم مناسب هستند. به طور معمول این اره‌ها در کارگاه‌های چوب‌بری برای برش‌کاری گرده‌بینه و الوار مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.

اما با یک دستگاه اره فلکه‌ی عادی نیز می‌توان با بهره‌‎گیری از قابلیت عمق برش بیشتر این دستگاه در تقابل با سایر دستگاه‌های برش‌کاری، با قرار دادنِ چند قطعه چوب روی یکدیگر، برش‌های پیچیده و منحنی را نیز با سرعت بالاتری انجام داد. فرض کنید باید یک برش منحنی یکسان را روی 12 قطعه چوب به ضخامت یک سانتی متر انجام دهید؛ با استفاده از یک ارّه‌ی نواری می‌توانید هر 12 قطعه را روی هم قرار داده و با استفاده از عمق برش 15 سانتی متری دستگاه، تمامی قطعات را با یک برش به قطعات دلخواه و یکسان تبدیل نمود.

در انتخاب یک اره فلکه به قابلیت تنظیم زاویه‌ی میز کارگیر آن نیز دقت نمایید. اره‌ فلکه‌ای که میز کارگیر آن تا 45 درجه در یک جهت و تا 10 درجه در جهت دیگر تغییر زاویه پیدا می‌کند، یک دستگاه ایده‌آل خواهد بود. همچنین نیروی تولیدیِ موتور دستگاه نیز برای برش‌کاری‌های نه‌چندان پیچیده حداقل به میزان یک اسب بخار مورد نیاز خواهد بود.

قسمت‌های مختلف یک اره فلکه (اره نواری)

همان‌گونه که از نام این دستگاه مشخص می‌شود، ارّه نواری از یک تیغه‌ی تسمه‌ای و پیوسته تشکیل شده که توسط دو فلکه به حرکت در می‌آید. طول تیغه‌‎ها بسیار متغیر بوده و در واقع به ابعاد یک دستگاه ارّه فلکه بستگی خواهد داشت؛ اما به طور معمول طول نوار تیغه از ۲۰۰ تا ۲۵۰ سانتی‌متر می‌باشد. در یک ارّه فلکه، تسمه در وسط دو فلکه یا چرخِ لبه‌دار قرار گرفته و از حفره‌ای که در وسط میز کارگیر واقع شده عبور می‌کند. نوار تیغه به دو چرخِ دستگاه متصل نشده بلکه با ایجادی کشش در جای خود ثابت می‌شود. جنس لایه میانیِ دو فلکه‌ی دستگاه از لاستیک و یا در بعضی موارد پارچه‌های بسیار ضخیم است که اصطکاک مورد نیاز برای به حرکت درآوردن نوار تیغه را فراهم کند. یکی از فلکه‌ها (چرخ‌ها) –که معمولاً فلکه‌ی پایینی است- به موتور دستگاه متصل بوده و به وسیله‌ی نوار تیغه، فلکه‌ی بالایی را نیز به حرکت در می‌آورد.

قرارگیری نوار تیغه در جای صحیحِ خود با وجود سرعت چرخش بسیار بالا، نیازمند کنترل آن به کمک تنظیمات مختلف مکانیکی است. نوار تیغه به کمک یک دستگیره‌ی تنظیم در جای خود محکم می‌شود؛ این دستگیره با بالا و پایین بردنِ چرخ بالایی کششِ نوار تیغه را افزایش داده و بدین ترتیب آن را در جای خود محکم می‌کند. به کمک کلید دیگری، با عقب و جلو شدنِ چرخ بالایی دستگاه، نوار تیغه درست در وسطِ دو چرخ قرار می‌گیرد. همچنین به جهت جلوگیری از لرزش بیش از اندازه‌ی نوار تیغه و همچنین ثبات بیشتر آن در حین برش، دو بلبرینگ در طرفین تیغه در بالا و پایین میز کارگیر قرار گرفته‌اند. به منظور جلوگیری از حرکت تیغه به سمت عقب نیز یک بلبرینگ در پشت تیغه قرار دارد.

اگرچه بسیاری از برش‌ها با دست آزاد قابل اجرا است اما برای دقتِ هر چه بیشتر دستگاه، اره فلکه دارای گونیای ثابت و گونیای متحرک نیز هست.

اره نواری با سه فلکه، نوعی اره نواری است که ظرفیت بالاتری برای برش‌کاری قطعات پهن‌تر در اختیار قرار می‌دهد. اره‌های سه فلکه به طور معمول دارای گلویی به پهنای 45 سانتی‌متر هستند.